انسان های اولیه برای پوشش بدن خود از پوست حیوان شکار شده استفاده می کردند اما این پوست دارای اشکالاتی بود چرا که تر و نمناک بوده و اگر در هوای گرم رها می شد پشم های آن ریخته ، فاسد و متعفن و پاره پاره می شد ؛ همچنین این که پوست خشک شده نیز انعطاف خود را از دست داده و به تخته چرمی سخت و شکننده ای تبدیل می شد که در صورت تا شدن می شکست و برای لباس غیر قابل استفاده می گردید. با گذشت زمان بشر به دانش استفاده از پوست و چرم دست یافت. آن ها متوجه این موضوع شدند که طی انجام مراحلی می توانند تغییراتی در پوست ایجاد کنند که بتوانند از آن بهره بیشتری ببرند (به این اعمال دباغی گفته می شود). برای این کار از دوده و عصاره های چوب و برگ درختان ، روغن حیوانی و روغن ماهی و نمک ( زاج سفید ) استفاده می کردند. بدین ترتیب توانستند ابزاری چرمین از قبیل لباس ، کفش ، چادر ، زیر انداز ، زره ، افسار و برای خود تهیه کنند.

تاریخ دقیقی از پیدایش صنعت چرم در ایران مشخص نمی باشد اما با استناد بر تحقیقات و مطالعات باستان شناسی (Archeology) می توان چنین گفت که از 1500 سال پیش از میلاد ایرانیان از پوست و چرم به عنوان پوشش استفاده می کردند. ایگورد یاکوتف (Igor Yakutov) محقق روسی در این باره چنین می نویسد : مردم ثروتمند از پوست های گرانب هایی همچون پوست یوزپلنگ و افراد بی بضاعت از پوست گوسفند استفاده می کردند.

از حدود 550 قبل از میلاد ، لباس و زره ایرانیان از جنس چرم و چوب بوده است. پوست دباغی شده ایرانی از کیفیت بسیار بالایی برخوردار بوده و پس از ظهور اسلام در تمام کشورهای اسلامی به مصرف می رسید. دباغی در ایران عمدتا با استفاده از مواد گیاهی صورت می گرفت اما به دلیل سری بودن مراحل تولید از سوی صاحبان کارگاه ، کم کم کیفیت خود را از دست داد و در این زمینه پیشرفتی حاصل نشد.

 

تاریخچه چرم در ایران

درگذشته در ایران باستان و امپراتوری های بزرگ مانند مصر و روم ازپوست به عنوان وسیله ای برای دادوستد استفاده و در نوشته های مربوط بعد از حمله ی مغول( Mongol) ، از خواجه رشید الدین، نشان گر آن بوده که تجارت چرم و پوست در ایران پررونق بوده ، این اسناد گواه شهرت برخی شهرها مانند تبریزو شیراز در این دوره بوده. در دوره قاجار همدان مرکز مهم تولید نوعی چرم، معروف بهچرم همدانی بوده و از پوست گوسفند تهیه می شده. در سال ۱۲۶۷ از جمله کارهایی که امیر کبیر به نمایشگاهی در لندن فرستاد پوست بود. به علاوه در این دوره صادرات پوست و چرم از اغلب شهرهای ایران به روسیه و عثمانی و هند رونق بسیاری را داشته. اما توجه داشت که علاوه بر همدان، شهرهای تبریز و اصفهان نیز در تولید و صادرات چرم سهم به سزایی داشته اند. اولین کارخانه چرم سازی ایران در سال ۱۳۰۸ شمسی در شهر تبریز بنا و پس از آن در همدان، تهران و اصفهان نیز کارخانه هایی تأسیس شد ودر سال ۱۳۱۱ نخسیتن کارخانه ماشینی و مدرن چرم سازی در همدان توسط اردشیر یگانگی بنیان شد. تاریخ فعالیت واقعی صنعت چرم سازی در ایران از تاریخ فعالیت صنعت چرم در همدان محاسبه میشود. از آن پس این صنعت به تدریج در کشور توسعه یافته و تعداد کارخانه های چرم سازی از یک کارخانه در سال ۱۳۱۱ به ۲۲ کارخانه در سال ۱۳۲۲ افزایش پیدا کرد و هنوز هم صنعت خرید و فروش چرم در ایران وجود دارد. شاردن صنعت دباغی و چرمسازی ایران را چنین توصیف کرده که: این صنعتی دستی است که ایرانیان در آن از همه استادترند البته گفته شده که ظاهراً برای نخستین بار انسان توانست از طریق دود دادن پوست خام و استفاده از خاکستر سوخت های کشاورزی و روغن های خام حیوانی موفق به دباغی پوست گردد.

دیدگاهتان را بنویسید